Evolutie en Goddelijk gezag

Dit blogberichtje staat al lang op stapel; het kwam er maar niet van…

Op 30 januari stond er weer boeiend leesvoer in het RD van meneer de Wit, voorzitter van stichting De Oude Wereld uit Urk:
Voor wie evolutie voor waar aanneemt, heeft de Bijbel zijn goddelijke gezag verloren. De Wit windt er geen doekjes om. Hij signaleert dat de evolutiegedachte bij reformatorische jongeren binnen sijpelt als een traag werkend vergif. „Door onderwijs en media worden ze langzaam losgeweekt van de Bijbelse leer. Geleidelijk aan beïnvloedt het evolutie idee hun wereldbeeld, waardoor de Bijbelse waarheden aan zeggingskracht verliezen. Ouders beseffen niet wat de gestage drup met hun kinderen doet.”
De christelijke gereformeerde Urker verbaast zich erover dat de reformatorische voormannen daaronder zo lauw kunnen zijn. „Voor hun ogen voltrekt zich een verandering die kan leiden tot kerkverlating, en zij houden zich bezig met theologische hoogstandjes tot op de millimeter.”
Het gaat volgens De Wit om wezenlijke zaken. „Ik zie jongeren onder invloed van de evolutiegedachte worstelen met wezenlijke waarheden, zoals de historische Adam, een werkelijk paradijs en de feitelijke zondeval. Als dat mythen zouden zijn, is Christus voor niets gestorven en is de heilsgeschiedenis zinloos.”
© Reformatorisch Dagblad | Pagina 15 | 30 januari 2013

Deze meneer stelt dat voor wie evolutie voor wáár aanneemt, de Bijbel het goddelijke gezag heeft verloren. De evolutiegedachte sijpelt het brein van refojongeren binnen ‘als traag werkend vergif’ en door de media en het onderwijs worden ze langzaam losgeweekt van de Bijbelse leer.
Om met een taalgrapje te beginnen:
van Dale: evo•lu•tie (de; v; meervoud: evoluties) 1 geleidelijke ontwikkeling of groei.
Dan krijg je: “Voor wie een ‘geleidelijke ontwikkeling of groei’ voor waar aanneemt, heeft de Bijbel zijn goddelijke gezag verloren.”
Maar ook:
De Evolutiegedachte is een “traag werkend vergif; jeugd wordt langzaam losgeweekt”…”.geleidelijk aan beïnvloedt de ‘geleidelijke ontwikkeling’ hun wereldbeeld”..... “Voor hun ogen voltrekt zich een verandering.....gestage drup.....”

Wie heeft het hier nu over evolutie?

Oké, nu weer serieus. De eerste zin stoorde me al weer verschrikkelijk. Het gaat natuurlijk over de evolutietheorie versus scheppingstheorie en hopla, meteen wordt weer een groep gelovige mensen weggezet.
Kijk, dat iemand anders denkt dan ik, dat begrijp ik. Ik begrijp ook nog dat anderen mij soms niet begrijpen. Daar heb je van die handige tools voor: het gesprek/dialoog.
Want niet die andere ideeën zelf maar zo’n veroordelende kokerblik ......dáár zal ik me altijd tegen blijven verzetten. Dat blijf ik verschrikkelijk vinden.

Waarom zou het Goddelijke gezag verdwijnen bij een niet letterlijke lezing? Is er iemand die mij dat nu eens stapje voor stapje logisch kan uitleggen? Bij mij is dat namelijk niet gebeurd.
Wat is exact die Bijbelse leer? Wat zijn Bijbelse waarheden? Zijn Bijbelse waarheden pas waar en alleen waar wanneer ze letterlijk worden gelezen? Wat een armoe.
Wat is er zo erg aan ‘mythen’ en waarom zou Jezus dan voor niets zijn gestorven?
Ik begrijp er niets van.
Om nog maar eens de definitie van ‘mythe’ van H. van Praag te citeren die naar mijn mening klopt (elke discussie begint tenslotte met goed definiëren):
“de mythe is een superieur middel om in verhalende en symbolische vorm uitdrukking te geven aan ervaringen die zich niet nauwkeurig in woorden laten uitdrukken, niet te concretiseren zijn, maar die intens worden beleefd en voor het individu essentiële betekenis hebben.”
Of van J.J.R Tolkien: “De diepste waarheden kun je alleen in mythen vertellen.”
Dan is er naar mijn mening niets mis met de combinatie schepping/mythe.

De manier van denken in de wetenschap heel anders dan in de theologie. In de wetenschap is het een sport om elkaar vliegen af vangen en in de theologie heet dat ‘ongeestelijk’ te zijn.
In de theologie ligt heel veel vast; in de wetenschap worden voortdurend nieuwe ontdekkingen gedaan en ligt alles open en wanneer je dingen beweert moet je met bewijzen komen die voldoen aan de wetenschappelijke criteria.
Dat is in de theologie niet het geval. Daar voltrekken veranderingen zich echt uiterst langzaam.
Ik heb A. van den Beukel gelezen. (De dingen hebben hun geheim) en geloof ook best wat hij (op pagina 154 van de 18e druk 2001 Ten Have; wat handig dat ik aan belangrijke pagina’s een goudkleurig paperclipje bevestig) beweert dat wetenschappelijke ervaringen in theorie controleerbaar zijn maar dat de praktijk uitwijst dat het zelden gebeurt vanwege gebrek aan middelen, deskundigheid en tijd plus de meestal hoge kosten die dat met zich meebrengt.
Daardoor is de wetenschap gevoelig voor corruptie en dat heeft de tijd ook wel uitgewezen.
Bijvoorbeeld de ‘Piltdown mens’, het Softanon drama. Maar dan nog.
Je kunt deze twee ‘takken van sport’ niet vergelijken. De regels die in de wetenschap gelden kun je niet klakkeloos toepassen op de theologie en andersom. (dus.... net NOMA-principe )
Het is voor mij duidelijk dat de evolutietheorie de meest plausibele verklaring van dit moment is op grond van de opgedane kennis op verschillende terreinen.
Ik durf ook nog wel te beweren dat wanneer de Bijbel als wetenschappelijk boek wordt gebruikt, dat pas erg ongeestelijk is.

In de Times van 10-09-10 stond een mooie opmerking van Jonathan Sacks, de hoogste rabbijn van Groot Brittanië die aansluit bij dat NOMA- principe (misschien heb ik 'm al eens gebruikt):

"There is a difference between science and religion. Science is about explanation. Religion is about interpretation. Science takes things apart to see how they work. Religion puts things together to see what they mean. They are different intellectual entreprises...

It is important for us to understand the misinterpretation Professor Hawking has made, because the mutual hostility between religion and science is one of the curses of our age, and is damaging to religion and science in equal measure."

Vertel, Verhelder en Verwonder

Een e-book van forum C met materiaal voor gesprekken over schepping en evolutie in kerken en kringen.

Dit boekje is verschenen naar aanleiding van de boeken van Gijsbert van den Brink (‘en de aarde bracht voort’) en Mart-Jan Paul (‘Oorspronkelijk’; overweging bij schepping en evolutie)
Van deze boeken staan, behalve artikelen van o.a. Stefan Paas, John Walton en René Fransen, samenvattingen in dit e-book en ik vond dat voor mijzelf een goedkope manier om kennis te nemen van het boek van M.J. Paul.
Zou ik interessante dingen lezen dan kan ik het alsnog aanschaffen.
Nou, er staat wel het één en ander in waar ik nog meer van wil weten maar ik vermoed dat het in het oorspronkelijke boek ook niet staat.
Een paar dingen die ik er uitgeplukt heb:


Bekend is de opvatting dat de eerste hoofdstukken van Genesis geen geschiedenis in onze zin van het woord beschrijven, maar meer een symbolisch karakter dragen. Hier is het gezag van de Schrijft in het geding, evenals de manier van lezen van deze hoofdstukken, de hermeneutiek.
Heeft de Christelijke kerk eeuwenlang de eerste elf hoofdstukken van Genesis en allerlei andere Bijbelgedeelten onjuist geïnterpreteerd?

Mijn vragen hierbij zijn: Waarom is het gezag van het de Schrift in het geding wanneer je niet letterlijk leest? Waarom is de hermeneutiek (uitleg, betekenis, interpretatie) ook in het geding?
Dat kwartje wil bij mij maar niet vallen en het wordt niet uitgelegd.
De Christelijke kerk heeft altijd naar eer en geweten, en naar het licht wat men toen had een interpretatie gegeven. Daar is niets mis mee. Maar soms komen we gewoon tot de ontdekking dat er ook andere, en soms betere manieren zijn. Ik denk ook even aan de ontdekkingen van Galileo.

Hoe kunnen toevallige gebeurtenissen verbonden zijn met Gods voorzienigheid en leiding?
Hoe verhoudt zich de wreedheid van de evolutie zich met Gods goedheid?
Paul haalt ter Linden aan: ‘ik bespeur geen enkele zin, doel of richting in dit hele proces’.

Natuurlijk kunnen voor ons ogenschijnlijk toevallige gebeurtenissen prima verbonden zijn met Gods voorzienigheid. Ik snap echt het probleem niet.
De verhouding wreedheid in de evolutie en Gods goedheid. Dat is een moeilijke ja.
‘Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen’.
Want datzelfde vraag ik mij af in deze tijd. Hoe verhoudt zich de menselijk wreedheid met en onder de Goddelijk toelating?
Het is voor mij te gemakkelijk om dat even af te doen met een zondenval.
Dan citeert Paul de mening van de ‘afvallige’ ter Linden. Een zwaktebod. Het zegt toch niets over de Voorzienigheid wanneer wij geen zin, doel of richting bespeuren?
Als evolutietheorie –gelovige vraag ik mij toch al af waarom wij altijd zo met doelgerichtheid en zingeving bezig zijn wanneer dat er evolutionair niet in zou zitten. Daarin verschil ik als gelovige met niet-gelovigen.

De lichamelijke ziekten hoorden niet bij de gewone natuur (zoals in de evolutietheorie wordt aangenomen) maar zijn een gevolg van de zonde, zodat plaatsvervanging nodig was. De Heiland is lichamelijk gestorven om ook de fysieke gevolgen van de overtreding van de mens ongedaan te maken.
Dat laatste geloof ik ook maar bij dat eerste valt nog wel wat te bedenken.
Lichamelijke ziekten en ongemakken horen bij de gewone natuur. Er moet gestorven worden, plaats gemaakt voor een volgende generatie.
Wij hebben als mensheid schuld op ons geladen door op een bepaald moment ongehoorzaam te zijn; niet meer te handelen naar ons ‘instinct’ zoals dieren die niet kunnen zondigen, maar naar berekening. We zijn gaan calculeren en ontdekten dat dat niet zo goed uitpakte. Schuldgevoel was het gevolg. En offeren om ervan af te komen. Maar dat hielp niet blijvend.
Totdat Jezus met Zijn offer daar definitief een einde aan maakte.
Nu mogen we weten in geloof dat we vergeven zijn en vernieuwde scheppingen; levend vanuit de opstanding.

Vanuit de evolutietheorie is de mens een toevalsproduct, niet wezenlijk maar alleen gradueel onderscheiden van een dier.
Hier wreekt zich een empathische beperktheid.
Theïstische evolutiegelovigen geloven niet in toevalsprodukten.
Nog maar weer eens: voor mij staat in Gen 2:7 een belangrijke tekst. God blies een mensenpaar Zijn Goddelijke adem in en maakte een start met Zijn heilsgeschiedenis.

Genesis is een historisch gepresenteerde openbaring. De zes dagen van de schepping en de zevende dag van rust van God zijn belangrijk. De sabbat wordt later gefundeerd in het aantal dagen van de schepping.

Nee, het is andersom. De scheppingsweek, als literair verhaal, is gefundeerd op de inmiddels bestaande week van de Joden. (3+3+1 of 6+1) Want hoe kan de schrijver van Genesis 1 nu spreken over dagen wanneer er nog geen hemellichamen zijn?

Wanneer ik het boek tegenkom op een tweedehands markt of in de kringloopwinkel ga ik het lezen.
En wanneer ik op mijn kort-door-de-bocht-schreden moet terugkeren zal ik dat doen.